Badania naukowe i opinie ekspertów w dziedzinie psychologii i medycyny sportowej są zgodne co do tego, że formalna rywalizacja powinna być wprowadzana stopniowo i w sposób dostosowany do wieku i etapu rozwoju dziecka. Jednak co to właściwie oznacza? Co my jako organizatorzy biegów, w którym biorą udział maluchy i młodzież obserwujemy na lekkoatletycznej bieżni?
Stopniowe wprowadzanie rywalizacji do sportu młodzieżowego to jedno z największych wyzwań jakie stoją przed trenerami i rodzicami. Podobnie organizatorzy biegów mają przez sobą odpowiedzialność, by nie przesadzić z rozpoczęciem rywalizacji. Przy okazji I edycji Kids Run, która odbywała się wyłącznie w Poznaniu dekorowaliśmy nawet dzieci w wieku 2-3 lat. Gdy dziś o tym myślimy wydaje się to szaleństwem. Co 3-latek wie o rywalizacji? Który 3-latek poradzi sobie dobrze z porażką? Odpowiedzi na te pytania są jasne dla każdego.
Publikacje ekspertów
1. „Youth Sports: A Developmental Perspective” (Journal of Youth and Adolescence):
Badania z tego obszaru psychologii rozwojowej podkreślają, że rozwój poznawczy i społeczno-emocjonalny dzieci do 7. roku życia jest w fazie, w której nie są one w stanie w pełni zrozumieć pojęcia rywalizacji w sensie „wygrana-przegrana”. Koncentrują się na procesie, a nie na wyniku. Wprowadzanie presji na wynik jest przedwczesne i może zaburzyć naturalny proces uczenia się i czerpania radości z ruchu.
2. „The Psychosocial Implications of Sport Specialization in Pediatric Athletes” (American Academy of Pediatrics):
W swoim oficjalnym stanowisku Amerykańska Akademia Pediatrii ostrzega przed wczesną specjalizacją i intensywną rywalizacją. Zwraca uwagę, że poniżej 7. roku życia kluczowy jest wszechstronny rozwój motoryczny (fundamental motor skills), a nie doskonalenie jednej konkretnej dyscypliny. Brak tej wszechstronnej podstawy zwiększa ryzyko urazów i wypalenia w przyszłości.
3. Stanowisko Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl) w sprawie treningu siłowego dzieci i młodzieży (International Olympic Committee Consensus Statement):
Chociaż dotyczy treningu siłowego, kładzie nacisk na ogólną fizyczną aktywność dzieci. Zaleca, aby do wieku 8-10 lat skupiać się na ogólnym rozwoju fizycznym i zabawach ruchowych. W tym okresie sport powinien być narzędziem do poprawy koordynacji, zwinności, równowagi i szybkości, a nie do wyczynowej rywalizacji.
4. „Long-Term Athlete Development” (LTAD) – Model Rozwoju Długoterminowego Sportowca:
Ten model, szeroko stosowany na świecie, dzieli rozwój sportowca na kilka etapów. Pierwszy z nich, „Aktywność fizyczna i zabawa” (Active Start & FUNdamentals), trwa od 0 do 8 roku życia. W tym okresie kluczowe jest rozwijanie ogólnych umiejętności ruchowych w formie zabawy. Model ten wyraźnie rozgranicza ten etap od późniejszych, w których wprowadzana jest rywalizacja.
Na podstawie badań z różnych dyscyplin sportu widzimy, iż wprowadzenie rywalizacji w zbyt młodym wieku nie jest korzystne zarówno pod kątem psychologii rozwoju dzieci jak i medycyny sportowej i pediatrii. Zbyt wczesne wprowadzenie rywalizacji może prowadzić do wypalenia, zniechęcenia i nie poradzenia sobie z nadmierną presją na wynik w młodym wieku. Zabawa to najważniejszy element sportu i powinniśmy jako trenerzy i opiekunowie dbać o to jak o najwyższą wartość. W jednym z ostatnich wywiadów Iga Świątek stwierdziła, że chciałaby mieć zawsze taką radość z uprawiania tenisa jak Carlos Alcaraz. Jak widać zabawa wcale nie kończy się w wieku 7-8 lat, lecz powinna trwać cały czas.
Jak to wygląda obecnie na Kids Run?
Podczas biegów Kids Run rywalizacja została wprowadzona od poziomu biegów na 400 m, czyli dla uczniów szkoły podstawowej (7-latków). Z kolei pomiar czasu mamy jedynie dla najstarszej kategorii, czyli dla 13-latków. Niezmiennie promujemy bieganie, jako aktywność dla każdego, na dystansach z którymi poradzą sobie nawet te dzieci, które na co dzień są mniej aktywne. Dodatkowo, gdy już udało nam się zachęcić Was do przyjścia na biegi, to pokazujemy Wam liczne konkurencje lekkoatletyczne, a także sporty indywidualne i drużynowe, by pokazać jak różnorodnie można bawić się sportem.
